Kobiety zachodząc w ciążę, bardzo często obawiają się takiego zjawiska jak konflikt serologiczny, inaczej nazywanym także konfliktem krwi. Nie zawsze jednak wiemy dokładnie, na czym taki konflikt polega i z czym on się wiąże, a ta świadomość jest niezwykle ważna, ponieważ w przypadku, kiedy nie będziemy wiedzieli o ryzyku jego wystąpienia, możemy narazić dziecko nawet na śmierć.
Warto jednak dokładnie wiedzieć, czym jest taki konflikt, czym się on objawia, na czym polega, jakie są jego skutki, a także czy może przytrafić się w każdej ciąży, to znaczy czy jest się rzeczywiście czego obawiać.
Czym jest konflikt krwi?
Konflikt serologiczny, inaczej nazywany konfliktem krwi, jest ściśle związany z grupami krwi. Otóż każdy z nas ma niezależną od nas grupę krwi. Grupa krwi to specjalny zestaw antygenów, który obecny jest na powierzchni naszych komórek krwi.
Konflikt krwi jest dokładnie zmieszaniem się ze sobą nieodpowiednich grup krwi w momencie, kiedy kobieta jest w ciąży. Takie zmieszanie różnych grup może wystąpić, kiedy dziecko dziedziczy grupę krwi ojca, która jest niezgodna z grupą krwi matki. Można więc zauważyć, iż problem jest rzeczywiście realny, choć nie występuje aż tak często. Nie ma potrzeby się też obawiać tego konfliktu, gdyż w dzisiejszym świecie medycyna jest na tak wysokim poziomie, iż jest w stanie uniknąć problemów związanych z konfliktem serologicznym.
Na czym dokładnie polega?
Najprościej tłumacząc to zjawisko, należy zacząć od tego, iż każdy z nas ma swoją określoną grupę krwi, z którą już się rodzi, może to być:
– A,
– B,
– AB
– 0.
Dodatkowo przy nazwie naszej grupy krwi występuje niekiedy – lub +. Oznaczają one, czy na powierzchni naszych czerwonych krwinek występuje antygen Rh. Jeśli występuje, do naszej grupy krwi dodaje się +, natomiast jeśli nie występuje, dodajemy -.
Konflikt krwi może pojawić się wtedy, kiedy matka dziecka nie ma antygenu Rh, a ojciec dziecko go ma, a w dodatku dziecko dziedziczy ten antygen po ojcu. Jest to sytuacja dość rzadka, ponieważ zdecydowana większość społeczeństwa ma Rh+, a więc osób z Rh- jest o wiele mniej, stąd też właśnie to ryzyko wcale nie jest duże.
Kiedy może wystąpić konflikt krwi?
Wiemy już, że konflikt krwi może pojawić się w momencie, kiedy dojdzie do zmieszania krwi matki i dziecka, jednakże, w jakich dokładnie sytuacjach może to zmieszanie zaistnieć?
Otóż to kolejny fakt, który potwierdza, iż ryzyko konfliktu serologicznego nie jest tak duże, jak czasem nam się wydaje, ponieważ, żeby taki konflikt wystąpił, krew dziecka w odpowiedniej ilości musi przedostać się w jakikolwiek sposób do krwiobiegu matki, co też nie zdarza się zbyt często.
Podczas ciąży wytwarza się łożysko, które odgradza w znacznym stopniu organizm dziecka od organizmu matki, a więc w ciąży bez żadnych komplikacji nie jest możliwe zmieszanie się krwi matki i dziecka w znacznym stopniu.
Takie ryzyko może jednak wystąpić podczas różnych zabiegów, między innymi, chociażby porodu, czy także krwotoku.
Co może się przytrafić w wyniku konfliktu serologicznego?
Skutkiem zaistnienia konfliktu serologicznego jest produkcja przez organizm, a dokładniej przez układ immunologiczny matki przeciwciał, które mogłyby atakować antygeny płodu. W skrócie używając najprostszego wytłumaczenia – organizm matki może uznać dziecko, a dokładniej jego krew za intruza.
W wyniku przeniknięcia przeciwciał matki do krwi dziecka mogą zostać spowodowane:
– hemoliza krwi, czyli zaczątek rozpadu czerwonych krwinek;
– niedokrwistość;
– niedotlenienie;
– uszkodzenia narządów wewnętrznych;
– śmierć dziecka.
Wszystkie te skutki są bardzo poważne i mogą prowadzić nawet do śmierci dziecka, to właśnie dlatego ważna jest odpowiednia profilaktyka i jak najszybsze wykluczenie konfliktu serologicznego.
Czy można zapobiegać konfliktowi serologicznemu?
W dzisiejszym świecie, w którym medycyna jest na tak wysokim poziomie, jak najbardziej możliwe jest zapobieganie konfliktowi serologicznemu.
Za najwcześniejszą profilaktykę przeciwko temu konfliktowi można uznać, chociażby samo przypomnienie sobie, jaką grupę krwi ma matka dziecka, a jaką grupę krwi ma ojciec.
W przypadku kiedy to matka dziecka ma Rh+, nie ma się o co martwić, również wtedy, kiedy to oboje rodziców mają Rh- nie ma się o co martwić. Kiedy jednak matka dziecka ma Rh-, a ojciec ma Rh+ należy podjąć kolejne środku profilaktyczne i jak najszybciej udać się do lekarza.
W przypadku wystąpienia konfliktu kobieta musi być wtedy pod stałą opieką lekarza, co więcej należy wtedy wykonywać regularne badania USG, których celem jest sprawdzanie przepływu krwi w tętnicy mózgu dziecka.
Najważniejszą czynnością podczas profilaktyki jest podanie matce immunoglobuliny anty-D. Jest to substancja, która ma za zadanie zneutralizować komórki krwi płodu w krwi matki, zanim jeszcze organizm matki zacznie wytwarzać przeciwciała przeciwko nim. Zazwyczaj podaje się tę substancję zaraz po porodzie, jednakże czasami występuje to jeszcze podczas ciąży.
Jak rozpoznać konflikt krwi?
Chcąc możliwie jak najszybciej rozpoznać konflikt krwi, należy przede wszystkim skupić się na odpowiedniej profilaktyce.
Na początku, jeśli wiemy o tym, iż matka dziecka ma Rh-, a ojciec dziecka ma Rh+, należy udać się do lekarza, który powinien zlecić badania krwi matki, mające na celu wykrycie ewentualnych przeciwciał. Możliwe jest, iż kobieta ma takie przeciwciała, powstałe na przykład w wyniku poprzedniej ciąży. W takiej sytuacji najważniejsze jest sprawdzenie grupy krwi dziecka, by dowiedzieć się, czy ciąża jest zagrożona. W tym celu należy wykonać amniopunkcję, by dowiedzieć się, czy dziecko ma Rh- czy Rh+.
Czy można leczyć konflikt krwi?
W momencie, kiedy potwierdzone zostanie zaistnienie konfliktu serologicznego, a więc dokładniej, kiedy to organizm matki zacznie produkować przeciwciała, jak najbardziej jest możliwość leczenia.
Zaczyna stosować się wtedy leczenie poprzez tak zwane transfuzje dopłodowe, oczywiście po odpowiedniej decyzji lekarza, który stwierdza ten fakt, oceniając poziom przeciwciał, a także prędkość przepływu krwi w tętnicy środkowej mózgu dziecka.
Dokładniej polega to na tym, iż dziecko, kiedy przebywa jeszcze w łonie matki, dostaje regularnie transfuzje krwi, gdyż w organizmie cały czas są przeciwciała, które stale niszczą krwinki dziecka. Ciągle dostarczana dziecku krew ma za zadanie sprawić, by organizm dziecka nie dopuścił do niedotlenienia.
Czy zjawisko konfliktu serologicznego może wystąpić w pierwszej ciąży?
Mówi się, iż w pierwszej ciąży ryzyko konfliktu serologicznego nie może wystąpić, lub może wystąpić w bardzo niskim stopniu.
Czy jest to jednak prawda?
Teoretycznie taki konflikt może wystąpić w każdej ciąży, jednakże uważa się, iż w pierwszej ciąży ryzyko to jest nieco ograniczone, ponieważ organizm matki nie wytworzył jeszcze odpowiednich przeciwciał, które mogłyby zaatakować płód.
Jest to jednak jedynie ograniczenie ryzyka i nie warto się do końca tym faktem sugerować.
Najlepiej od samego początku ciąży być pod stałą opieką lekarza, który będzie umiał podjąć odpowiednie leczenie i profilaktykę przeciwko potencjalnemu konfliktowi.
Co ważne, w każdej kolejnej ciąży tym bardziej powinniśmy być pod opieką lekarza i zwrócić szczególną uwagę na potencjalny konflikt krwi.
Konflikt krwi jest więc realnym zagrożeniem dla ciąży i życia dziecka, stąd dla przyszłych rodziców najważniejsze powinno być jak najszybsze wykluczenie bądź też potwierdzenie konfliktu serologicznego.
Pozwoli ono podjąć odpowiednie kroki mające na celu uniknięcie większego zagrożenia.
Wiedząc o tym, iż grupy krwi rodziców mogą stanowić zagrożenie dla ciąży, jak najszybciej powinno się udać do lekarza i wykonać odpowiednie kroki dla dobra oraz zdrowia własnego dziecka.
Wiemy jednak także, iż taki konflikt nie występuje zbyt często, dlatego również nie ma co martwić się na zapas, bo nerwy tutaj ani trochę nie pomogą.
Warto także pamiętać, że w każdej ciąży, nawet tej niezagrożonej konfliktem serologicznym należy dbać o siebie i o dziecko i być pod stałą opieką lekarza, który w sytuacji jakiegokolwiek zagrożenia będzie umieć udzielić odpowiedniej pomocy.